Vroeger moest je voor zo goed als alle voice-over opnames naar een geluidsstudio. Daar waren een geluidstechnicus, de producent, de klant en natuurlijk de voice-over aanwezig. Een team waarin, als het goed is, iedereen elkaar versterkt. Tegenwoordig is het juist omgedraaid en gebeurt het overgrote deel van het werk op afstand. Welke tips & tricks uit de studio kun je meenemen naar de vanuit huis ingesproken voice-over? We vroegen het onze Chief of Sound, Gijs Friesen.
Okey Gijs, jij hebt al veel studio’s van binnen gezien. Waar zou jij beginnen?
Gijs: Een voice-over opname valt of staat natuurlijk bij een goed script. Met een beetje geluk heb je het zelf geschreven, je hebt het laten doen, of misschien samen met de klant. Ik probeer altijd vooraf in te schatten hoe de onderlinge verhoudingen liggen. Staat men open voor aanpassingen of is er al duidelijk een klap gegeven op de tekst. Voor een voice-over die vanuit eigen studio inspreekt, kan het handig zijn als hij weet dat er vrijheid is of juist niet.
Waar moet je op letten als je een script krijgt?
Gijs: Veel mensen denken dat ze na het schrijven van het script klaar zijn. Maar elk script, ik bedoel daarmee zowel de briljante als de gewoon goede scripts, kan altijd beter. Soms moet je iets horen om te voelen dat er meer uit te halen is. Een gesproken tekst is heel anders dan geschreven tekst. Loopt de tekst lekker? Raak je buiten adem bij het oplezen van zinnen? Ik probeer altijd de voice-over aan het praten te krijgen. Omdat zij zo waanzinnig veel scripts zien voorbij komen, hebben ze vaak hele waardevolle input om de boel vleugels geven.
De briefing. Wat vind jij daarin belangrijk?
Gijs: Met alleen het script ben je er natuurlijk niet. Hoe meer input je geeft, hoe beter de stem kan matchen met jouw ideeën. Natuurlijk is het bij een video handig om te zien wat er gebeurt, maar belangrijker is nog: wat gebeurt er op de achtergrond met de muziek en sound effects? Bij het inspreken van eigen thuisstudio zou ik daarom altijd de gekozen muziek meesturen. De voice-over kan deze inladen in ProTools en op deze manier helemaal één met de muziek worden. Sneller praten of juist langzamer en ook net iets losser, waardoor het resultaat meer naturel klinkt.
Waar raad je aan op te letten bij de opname zelf?
Gijs: Een tip om te voorkomen dat je achteraf voor verrassingen komt te staan: vraag of het mogelijk is om meerdere takes op te nemen, met (kleine) verschillen in tone-of-voice en tempo. Je kan de stem ook vragen eventuele tekstuele aanpassingen van zijn of haar kant, in een aparte versie op te nemen. Hiermee kun je later variëren en misschien bij een bepaalde zin toch voor een andere take gaan, omdat die beter bij de muziek past bijvoorbeeld.
Hoe ga jij met retakes om?
Gijs: Nou ja, natuurlijk moet er volgens de briefing ingesproken zijn en zelf vind ik het belangrijk dat de briefing maar op één manier opgevat kan worden. En dus ook geen vragen oplevert. De omschrijving ‘een serieuze maar toch supervrolijke tone-of-voice’ zijn voor heel veel uitleg vatbaar en is de vragen om retakes. In dit soort gevallen kan je beter vragen mee te luisteren tijdens de opname. Wij noemen dat bij Voicebooking Creative Control. Trouwens, hoe goed de voice-over ook is, het blijft mensenwerk. Als je een gigastrakke deadline hebt, calculeer retakes dan in en geef dat aan bij de briefing. Vraag dus vooraf al wanneer de stem tijd zou hebben voor eventuele retakes.
Wat moet ik dan nu doen met de verschillende takes die ik binnenkrijg?
Gijs: Als je verschillende takes hebt aangevraagd, kun je de tone of voice van jouw productie nog sturen door takes samen te voegen. In een geluidsstudio maken we vrijwel altijd een combinatie van verschillende takes. Experimenteer. Knip, plak en speel met de timing. Wij gaan hier soms zo ver in dat we een lettergreep vervangen voor een andere, zodat het net iets lekkerder klinkt. Let wel op dat het natuurlijk blijft klinken, we willen geen robotgeluid :-).
Is er verder nog iets wat ik na opname moet doen?
Gijs: Nou, ik ben een enorme fan van stiltes. Een korte stilte kan soms heel krachtig zijn en de sfeer beïnvloeden. Of als een script iets te langdradig is, kun je hier en daar het tempo wat opschroeven en de zinnen dichter op elkaar zetten. Ademhalingen haal ik in de meeste gevallen het liefst allemaal weg. Of bijna allemaal. Sommige kan je niet weghalen, omdat het anders als een robot gaat klinken en je hebt ook ademhalingen die de boodschap juist versterken.
Moet de voice-over de audio met of zonder processing aanleveren?
Gijs: Goede vraag. Je wilt natuurlijk een frisse klank en een consistent level. Soms heeft de voice-over zelf al processing toegepast op de opname om deze lekker te laten klinken. Als er nog een audioman aan de slag gaat en de stem in een mix verwerkt, vraag dan naar een opname zonder processing. Zo heeft de audio engineer alle vrijheid om de klank nog aan te passen en te finetunen voor jouw productie.
Op afstand werken met voice overs? Wij hebben tips en trucs voor je om er een succes van te maken! Download je e-book hier!
Thanks Gijs voor je antwoorden. Mocht je na het lezen van dit blog nog vragen hebben, laat het weten in de comments of mail gijs @ voicebooking.com.
